Zeekoeien in Burgers Zoo

Inleiding 

Het is altijd goed zoeken, maar ze zijn er toch echt! Zeekoeien, ook wel lamantijnen genoemd in Burgers Zoo! Nee, niet in de Ocean en nee ook niet in Mangrovehal (waar ze geologisch beter passen), maar in de Burgers' Bush! Kon jij ze ook niet meteen vinden? of heb je zelfs gemist bij je bezoek aan deze dierentuin? Geen zorgen dat gebeurt bij veel mensen. Het water in de Burgers' Bush is vrij troebel en de dieren zijn moeilijk te zien. Ook komen ze vaak maar heel eventjes boven. Hoewel het niet heel spectaculair klinkt is het wel vrij speciaal dat deze dieren te zien zijn in Nederland. Er zijn in Europa namelijk maar een paar parken die zeekoeien huisvesten. Burgers Zoo is in Nederland de enige, maar dit was niet altijd zo! 

Er zijn drie soorten lamantijnen die in gevangenschap worden of zijn gehouden. Dit zijn de Caribische lamantijn (Trichechus manatus), de Amazonelamantijn (Trichechus inunguis) en de West-Afrikaanse lamantijn (Trichechus senegalensis). Ze zijn nauw verwant aan de doejong of Indische zeekoe (Dugong dugon). Samen vormen deze dieren de groep 'zeekoeien'.  Al is dit een vrij verwarrende naam aangezien lamantijnen eigenlijk voornamelijk in zoet of brak water voorkomen. De doejong is de enige van deze dieren die volledig in zee leeft en dus een 'ware' "zee"koe is. De doejong heeft dan ook een zeer kenmerkende staart die veel lijkt op die van dolfijnen en walvissen, terwijl lamantijnen een soort bever-achtige staart hebben. Zeekoeien zijn herbivoren en zijn familie van de olifanten. Zij hebben geen snij of hoektanden, alleen kiezen om de wieren en grassen die zij eten te vermalen. Dit heet polyfyodont, en is erg ongebruikelijk bij zoogdieren. In Europa komen ze weinig voor in gevangenschap. Op plekken waar lamantijnen in het wild leven zoals in bijvoorbeeld Florida worden ze vaak opgevangen door aquaria en zijn er grotere aantallen in gevangenschap.

In Europa
In Europa zijn op het moment maar een paar dierentuinen die zeekoeien houden. Ook gaat het hier om maar één soort; de Caribische lamantijn. In Nederland huisvest alleen Burgers Zoo op het moment zeekoeien. Verder komen er nog zeekoeien voor in Duitsland (Tierpark Berlin en Tiergarten Nürnberg), Denemarken ( Odense Zoo en Zoo Randers),  Frankrijk (Zoo Vincennes) en Zoo de Beauval), Italie (Aquario di Genova), Spanje (Faunia) en Polen (Zoo Wroclaw). Bijna al deze dieren stammen af van de oorspronkelijke dieren in Tiergarten Nürnberg die ze via de Guyana Zoo hebben verkregen. Er is dus geen diverse genenpoel wat het fokken van de dieren moeizaam maakt. Ook worden er sowieso weinig jongen geboren in de Europese populatie. De specialistische manier van houden, moeilijke kweek en grote oppervlakte die nodig is om de dieren te houden maakt het voor andere dierentuinen ook niet zo aantrekkelijk deze soort te introduceren in de collectie. Het is daarom vrij speciaal om ze te kunnen zien in deze regio. Voorheen kwam deze soort ook voor in Artis, Zoo Duisburg, Hannover Zoo, Zoo Wuppertal, Zoo Antwerpen, Mundo Aquatico, Brighton Aquarium en zowel in London Zoo als London Aquarium.

In Burgers Zoo
In Burger's Zoo leefden jarenlang Turbo en Siri, een mannetje en een vrouwtje in de Burger's Bush. Zij kwamen vanuit Tiergarten Nürnberg naar Burgers Zoo in 1989. Turbo is in 1996 naar Singapore verhuisd in kader van het fokprogramma. Siri leeft nog altijd in Burgers Zoo. Zij kregen meerdere jongen samen waaronder een mannetje genaamd Victor, die nu in Zoo de Beauval leeft en een vrouwtje Manni dat van 1993 tot 2007 in Burgers Zoo verbleef. Manni is helaas overleden. Nadat Turbo naar Singapore verhuisde werd het mannetje Tinus uit Artis de nieuwe fokstier in Burgers Zoo, dat is hij op het moment nog steeds. Naast Siri en Tinus leeft er ook nog een jong mannetje in Burgers Zoo genaamd Sylvester. Hij werd in 2001 geboren in Zoo de Beauval. Sylvester's vader is Victor, dat maakt hem dus de kleinzoon van Siri! Burgers Zoo hoopt in de toekomst een jong vrouwtje te introduceren zodat er kans is op een jong. De dieren leven in de Burger's Bush, een tropische kas anderhalve hectare. In deze kas bevindt zich een tropisch regenwoud waarin mens en dier vrij kunnen rondlopen. Met deze ruimte, die in 1988 geopend werd, krijgen mensen een indruk van hoe een regenwoud eruitziet. Veel dieren in de biotoop hebben geen vaste verblijfplaats waardoor de bezoeker ze op allerlei plekken kan tegenkomen, zoals op de verscheidene onverharde paden. Dit soort verblijven worden ook wel eco-display genoemd. De zeekoeien passen niet echt in deze kas omdat deze ondersoort (de Caribische lamantijn) vooral in de Mangrove voorkomt. De Amazonelamantijn was hierbij geschikter geweest. Deze komen echter niet meer voor in gevangenschap. Vroeger werd deze soort gehouden in onder andere Artis, Diergaarde Blijdorp, Zoo Duisburg, Zoo Frankfurt, Zoo Munchen, London Zoo en in Wroclaw Zoo. De West-Afrikaanse lamantijn werd in het verleden kleinschalig gehouden in Zoo Antwerpen, Diergaarde Blijdorp en London Zoo. De Doegong is nooit in Europa gehouden maar wordt/werd gehouden in onder andere: Toba Aquarium, Japan, Sea World Indonesia, Sydney Aquarium en Underwater World, Singapore.