Gestrande Mannetjesorka "Reveil" in België  

Inleiding 

Vorig jaar schreef ik al een blog over de aangespoelde orka "Gala" en de geschiedenis van gestrande orka's in Nederland. Nu, een jaar later is er weer een orka gestrand! Dit keer een volwassen mannetje in België. Dit is behoorlijk bijzonder, aangezien orka's vrij zeldzaam zijn in dat deel van de Noordzee. Het is zelfs de eerste keer sinds 1850 dat er een orka is gestrand aan de Belgische kust. Ik ben naar deze orka gereisd en kwam aan de avond nadat dat hij strandde. Ik bezocht hem ook nog de ochtend erna. Het dier werd op 29 oktober voor het eerst zwemmend waargenomen rond 9 uur in de ochtend. Toen was er alleen een vrij onduidelijke foto genomen waarop zijn enorme rugvin goed te zien was. Toen er meerdere en scherpere foto's op internet verschenen was het al snel duidelijk dat het dier heel erg verzwakt was. De orka was overduidelijk vermagerd, met een "peanut head" (een opvallend ingevallen voorkomen net achter het hoofd, wat een teken is van vermagering bij zeezoogdieren). Ook aan het gedrag was duidelijk dat er iets niet helemaal in orde was; het dier zwom traag en erg dicht bij de kust. Met een reddingsboot werd geprobeerd de orka weg te houden van te kust, maar dit mocht niet baten. Rond 15:00 uur, spoelde de orka aan op het strand bij de grens tussen Koksijde en De Panne. Niet snel daarna begon de doodstrijd en is het dier gestorven. Er was niets meer wat hulpverleners en omstanders konden betekenen op dat moment. 

Het dier was een volwassen mannetje van zo'n zes meter lang. Hij kreeg de naam "Reveil" naar het evenement dat zaterdag op het strand van De Panne plaatsvond. Ondertussen is bekend dat de orka op 27 oktober ook al gespot werd in het noorden van Frankrijk, ter hoogte van de badplaats Wimereux. Inmiddels heeft de publiekelijke autopsie plaatsgevonden waaruit geen duidelijke doodsoorzaak naar voren is gekomen. De maag en darmen waren leeg, wat betekent dat de orka al een lange tijd niets meer had gegeten. Dit verklaard uiteraard waarom het dier in zo'n slechte staat was. Kelle Moreau van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) had er het volgende over te zeggen: "We hebben geen breuken vastgesteld, dus we mogen ervan uitgaan dat hij nergens tegen is gebotst.” Bij de uitwendige autopsie werd ook geen afwijking aan de hoofdorganen vastgesteld". De orka had wel problemen met zijn lymfevatensysteem, wat mogelijk op een infectie wijst. “Dat zou de verzwakking kunnen verklaren, maar die piste moet verder onderzocht worden.” Inmiddels is de orka afgevoerd om verder te worden onderzocht. Er zijn plannen om het skelet te bewaren en eventueel tentoon te stellen in een museum of in een van de lokale scholen.

                                            Mijn bezoek aan Orka Reveil

Toen ik hoorde over de stranding ben ik met mijn vriend in de auto gestapt op zoek naar de orka. Een avontuur waar we eerder die middag nog niets van wisten. Na een reis van bijna drie uur kwamen we aan op het strand waar Reveil die middag was aangespoeld. Helaas was hij toen inmiddels als overleden. Ik had geen exacte locatie, aangezien ik nog nooit eerder op deze plek was geweest. Door te kijken op Waarnemingen.be en foto's te vergelijken kwamen we uiteindelijk na een stevige wandeling over het strand aan bij de plek waar de orka die middag was aangespoeld. Inmiddels was hier alleen nog een duidelijke kuil te zien, waar het dier had gelegen. "Oh nee! ze hebben hem toch weggehaald"  dachten we allebei. Er liep een duidelijk bandenspoor van een heel groot voertuig weg van de plek waar de orka had gelegen. Met goede hoop volgden we deze sporen. Een paar honderd meter verderop lag daar dan het grote mannelijke dier op een wagen, buiten het bereik van de zee. In het donker, maar wel enigszins belicht door een lantaarnpaal. Hij werd bewaakt door twee medewerkers van de gemeente en er stonden nog steeds een paar belangstellenden om de hekken heen. 

Ik had op de foto's al gezien dat het dier mager was, maar in het echt was dit alleen nog maar duidelijker. Hier hoefde je echt geen dierenarts voor te zijn om te zien hoe slecht deze orka er aan toe was. Hij was echt ingevallen op meerdere plekken en ondanks zijn enorme formaat, leek hij kleiner dan je zou verwachten vanwege zijn slechte staat. Het ging hier duidelijk om een volwassen mannetje, te zien aan de enorme rugvin (langer dan mij!) De enorme borstvinnen en grote, gekrulde staartvin. Op zijn lijf zaten verschillende wondjes en rond zijn snuit een soort uitslag. Ook lekte er wat bloed vanaf de borstvinnen op de grond. De ochtend erna zijn we bij het eerste licht nog een keer gaan kijken om hem ook bij daglicht te kunnen zien. Niet lang daarna begon de publieke autopsie op het strand. Ondanks de trieste omstandigheden was het echt heel fascinerend om zo'n grote mannetjesorka van dichtbij te zien. Niet wetende waar het dier precies vandaan komt, bij welke populatie hij hoort etc. Mogelijk kan dit nog worden achterhaald zoals bij de orka die vorig jaar in Nederland gestrand is. Vaak worden orka populaties namelijk bestudeerd door wetenschappers. Daarbij wordt een foto-database bijgehouden. Hiermee kunnen individuele dieren worden herkend. Dit wordt gedaan door te kijken naar bijvoorbeeld de rugvin, de oogvlek, zadelvlek en de mondhoek. Als deze een exacte match zijn weten we over welk dier het gaat. Omdat dit een volwassen dier was is de kans groot dat hij herkend wordt. Mogelijk komen we zo nog meer over hem te weten. Ik heb ook veel close-ups gemaakt van zijn aftekeningen en vlekken om rond te sturen naar de verschillende wetenschappers en experts die ik ken. Zelfs zijn doodsoorzaak kan ons veel over zijn leven vertellen en zelfs over het ecosysteem waar hij vandaan komt. Hopelijk komt er snel meer informatie over dit prachtige, maar onfortuinlijke dier.