Wie is Orka Morgan ook alweer?
Inleiding
De orka of zwaardwalvis
De orka of zwaardwalvis is de grootste dolfijnsoort ter wereld. Door zijn onmiskenbaarheid in grootte en uiterlijk is de orka door de jaren heen een echte publieksfavoriet geworden. Het is een groot maar erg behendig zeezoogdier met een uniek zwart- wit patroon. Net boven het oog bevindt zich een grote karakteristieke witte vlek die door mensen vaak voor het oog wordt aangezien. Wetenschappers geloven dat dit wel eens de werkelijke functie van de vlek kan zijn in de natuur. Roofdieren en rivalen zien de vlek voor het oog aan en richten zich hier op, zo blijft het eigenlijke oog beschermd. Bij mannelijke orka’s worden de rug en borstvinnen uitermate groot. Er zijn mannetjes in het wild waargenomen met een rugvin van meer dan 2 meter lang! Hieraan dankt de orka zijn andere Nederlandse benaming “zwaardwalvis”. Orka’s zijn meedog enloze jagers en hebben overal waar zij voorkomen een positie aan de top van de voedselketen. Dit hebben ze te danken aan de perfect afgestemde jachttechnieken die ze gebruiken waarbij samenwerking centraal staat. Orka’s zijn een van de meest wijdverspreide dieren ter wereld. Ze worden in alle zeeën en oceanen waargenomen behalve in de Oostzee en de Zwarte zee. Ze leven in wateren met verschillende klimaten en ecosystemen waardoor ze per locatie en populatie ook op verschillende prooien jagen. Bepaalde aspecten zoals dieet, jachttechnieken en zelfs dialecten verschillen per populatie en worden van generatie op generatie doorgegeven. Er zijn mensen die suggereren dat dit een vorm van cultuur genoemd kan worden. Het is in ieder geval welbekend dat orka’s zeer intelligente en sociale dieren zijn met een complexe sociale structuur en hiërarchie.
Orka's in gevangenschap
Orka’s zijn relatief nieuwe dieren in gevangenschap vergeleken met de algemenere dierentuindieren (zoals olifanten, tijgers of beren) die we al eeuwen in gevangenschap houden en tentoonstellen. Pas eind jaren 60’ verschenen de eerste orka’s in gevangenschap. Er was toen nog vrij weinig bekend over deze dieren en er werd gedacht dat ze zeer agressief waren en dat ze zelfs een gevaar vormden voor mensen. Dankzij de eerste exemplaren in gevangenschap is dit beeld veranderd en werd er ontdekt dat orka eigenlijk een zeer intelligent en sociaal dier is dat niet opvallend agressief is. De intelligentie van de orka maakte het ook makkelijk om ze te trainen en orka’s werden al snel een zeer populaire attractie in aquaria, dolfinaria en andere dierenparken. Sinds de jaren 80’ werden er ook regelmatig succesvolle fokresultaten behaald waardoor het houden van orka’s op steeds meer plekken mogelijk werd. De laatste 50 jaar zijn er zo ongeveer 167 orka’s gehouden in gevangenschap. Momenteel leven er 60 exemplaren in dierenparken over de hele wereld. Dit is een vrij klein aantal vergeleken met bijvoorbeeld olifanten waarvan wordt geschat dat er momenteel zo’n 15.000 tot 20.000 in gevangenschap leven.
Hoewel de orka razend populair is ( zo is bijvoorbeeld een leidende dierenparkketen in de Verenigde Staten, “Seaworld” bekend om haar orkashows) is het houden van orka’s in gevangenschap niet zonder kritiek en ophef. Al sinds het vroege begin zijn er ook mensen tegen het houden van deze dieren in een kunstmatige omgeving. Vooral het laatste decennia hebben mensen veel kritiek op dierenparken die orka’s houden en worden er vragen gesteld over het welzijn van de dieren. Er lijken zich de laatste jaren twee kanten te hebben ontwikkeld. De kant die het houden van orka’s en andere dolfijnen in gevangenschap steunt en de kant die hier fel op tegen is. Deze controverse bereikte haar hoogtepunt in 2010, toen orka trainster Dawn Brancheau werd gedood in een incident tussen haar en orka Tilikum in Seaworld Orlando. Dat zelfde jaar zorgde een andere orka voor veel ophef in Nederland. Haar naam is Morgan is we gaan iets uitgebreider op haar verhaal in doormiddel van dit artikel.
Introductie: Orka Morgan
Wie is Morgan?
Morgan is een vrouwelijke orka (Orcinus orca) die momenteel gehuisvest wordt in de dierentuin Loro Parque, Tenerife op de Canarische Eilanden. Ze is op 23 juni 2010 opgevangen door Dolfinarium Harderwijk nadat ze alleen en extreem vermagerd werd gesignaleerd in de Waddenzee nabij Lauwersoog. Ongeveer een week voor haar opvang kwamen de eerste meldingen binnen over een “groot zeezoogdier” dat door vissers werd gezien in de wateren rond Lauwersoog. Waarnemingen van orka’s in Nederlandse wateren zijn niet ongewoon, maar wel redelijk zeldzaam vergeleken met lokale soorten zoals de bruinvis of witsnuitdolfijn. Niet lang na de meldingen kwamen de eerste beelden van Morgan boven water, opgenomen vanuit een boot van het LNV. Het werd bevestigd dat het om een orka ging en er werd contact gelegd met het Dolfinarium in Harderwijk om een reddingsplan en opvang te realiseren voor het verzwakte dier. Het Dolfinarium had hiervoor de ervaring en faciliteiten en was bereid dit uit te voeren. Morgan was extreem vermagerd. Ze woog bij aankomst in het Dolfinarium 430 kilogram en was 3,57 meter lang. (Een normaal gewicht voor een orka van die lengte ligt rond een minimum van 660 kilogram volgens de dierenarts destijds!) Haar leeftijd werd geschat op 2 tot 3 jaar oud. Lichaamsvet was zo goed als afwezig en ze bleek ook longontsteking te hebben. Het was duidelijk dat dit dier op het randje van de dood balanceerde en veel experts geloofden dat ze haar eerste week niet zou overleven.
Het protocol voor geredde zeezoogdieren is in eerste instantie medische zorg te dragen voor het dier. Daarna wordt het rehabilitatieproces gestart met het uiteindelijke doel het dier weer terug te brengen naar de natuurlijke omgeving. Dit is echter niet altijd haalbaar. Er zijn verschillende redenen waarom een dier niet terug kan keren naar het wild. Zo kan het dier een afwijking of beperking hebben en/of aanhoudende gezondheidsproblemen waarvoor het bijvoorbeeld medicatie nodig heeft. Ook jonge dieren die nog niet hebben kunnen leren hoe ze kunnen jagen en overleven zijn geen geschikte kandidaat voor uitzet. In het geval van Morgan werd er door onafhankelijke experts besloten dat ze onmogelijk in haar eentje zou kunnen overleven in het wild. Dit omdat orka’s in het wild in complexe sociale groepen leven wat vooral bij jonge dieren essentieel is in de kans op overleven. Haar in een willekeurige groep wilde orka’s integreren werd beschreven als een te groot risico en een onrealistische procedure.
Afbeeldingen: Morgan in Loro Parque 2018 (boven) Morgan in Dolfinarium Harderwijk 2010 (onder)
Pogingen werden gemaakt om Morgans exacte groep te lokaliseren. Een aantal methodes die hiervoor zijn gebruikt waren het matchen van haar DNA, geluid en foto’s van haar rugvin met de bestaande database van bestudeerde orka populaties. Helaas kwam hier geen exact resultaat uit. De volgende stap was om een permanent nieuw thuis te vinden voor Morgan waar ze met soortgenoten zou kunnen leven.
De intentie de orka in gevangenschap te houden beviel niet iedereen. Er werd zelfs wereldwijd negatief op gereageerd en zelfs vandaag de dag is het nog een gevoelig onderwerp voor velen. Verschillende dierenrechtenorganisaties kwamen tevoorschijn en trokken de intentie van het Dolfinarium in twijfel. De “Free Morgan Foundation” was een van de groepen die hier een grote rol in speelden. Uiteindelijk werd Loro Parque gekozen als Morgan’s nieuwe bestemming. De kritiek werd groter en dierenactivisten namen nu ook actie. Er kwamen protesten buiten het Dolfinarium, er werden flyers uitgedeeld aan parkbezoekers en er kwamen dreigbrieven en e-mails binnen gericht aan het Dolfinarium en haar medewerkers. Hierin werden zij uitgemaakt voor dierenbeulen en zelfs moordenaars. Ondanks deze acties namen de volgers van de Free Morgan Foundation toe en werd er zelfs een rechtszaak aangespannen om het lot van Morgan te bepalen. De uitkomst hiervan (en van vele andere rechtszaken die daarop volgden) was opnieuw dat Morgan simpelweg niet zou kunnen overleven in het wild.
Boven: Foto's van Morgan die ik maakte in 2010 en 2011
De verhuizing
De verhuizing naar Loro Parque vond plaats op 29 november 2011. Het was een zeer vlotte integratie; Vanaf 19 januari 2012 had Morgan al contact met de hele groep orka’s in Loro Parque en socialiseerde ze met alle dieren. Morgan verblijft sinds die tijd in Loro Parque, waar ze meedoet aan onderzoek, shows en educatie. De Free Morgan Foundation en verschillende andere groepen proberen haar tot op de dag van vandaag weg te krijgen uit Loro Parque zodat ze uiteindelijk kan worden vrijgelaten in het wild.
Doofheid
Al voor ze naar Loro Parque kwam werd er vermoed dat Morgan misschien gehoorproblemen had. Na haar aankomst in Loro Parque zijn er verschillende akoestische tests en onderzoeken gedaan waaruit bleek dat ze eigenlijk doof is. Dit bleek een nog groter argument te zijn tegen haar waarom ze niet zou kunnen overleven in het wild en het misschien zelfs de reden kon zijn dat ze haar groep in de eerste plaats was verloren. Nadat haar doofheid werd ontdekt zijn er speciale trainingsmethodes voor haar ontwikkeld die lichtsignalen gebruiken in plaats van geluid. De andere orka’s in Loro Parque reageren nu ook op deze vorm van training.
Introductie: Loro Parque
Wat is Loro Parque?
Loro Parque is een dierentuin in het havenplaatsje Puerto de la Cruz in Tenerife op de Canarische Eilanden. Loro Parque is opgericht in 1972 door Wolfgang Kiessling, die tot de dag van vandaag fungeert als eigenaar en directeur van het park. Het park was eigenlijk bedoeld als een toevluchtsoord voor papegaaien, maar vandaag de dag is het een baanbrekende dierentuin in het behoud van bedreigde diersoorten en het versterken van het milieubewustzijn. Loro Parque is een van de leidende dierentuinen als het gaat om conservatie en natuurbehoud. Midden in het park bevindt zich de “Animal Embassy”, het hoofdkwartier van de “Loro Parque Fundación”. Dit is een stichting waarvan Loro Parque de totale kosten dekt. In 2017 werd Loro Parque de eerste Europese dierentuin die een “humane certificate” ontving, uitgegeven door the American Humane Association. Dit is het grootste keurmerk ter wereld voor het welzijn van dieren.
Het park huisvest orka’s sinds 2006, toen vier orka’s (twee mannetjes en twee vrouwtjes) arriveerden vanuit twee van de drie Seaworld parken in de Verenigde Staten. De orka’s leven in een faciliteit genaamd “Orca Ocean”, een verblijf van 120 meter lang, 12,5 meter diep, gevuld met 22 miljoen liter zeewater dat direct wordt verkregen uit de Atlantische Oceaan. Momenteel leven hier zes orka’s. Waaronder de vier originele dieren uit 2006 genaamd Keto, Kohana, Skyla en Tekoa. Hiernaast leeft er een jong van Kohana en Keto geboren in 2010 en het zesde dier is natuurlijk Morgan die bij de groep aansloot in 2011.
De Loro Parque Fundación
De Loro Parque Fundación is een non-gouvernementele organisatie die is opgericht in 1994 door Wolfgang Kiessling. De organisatie is operatief over de hele wereld in conservaties en natuurbescherming. 100% van de donaties die de Fundación ontvangt gaan naar het beschermen en conserveren van wilde dieren en hun natuurlijke habitat. Door de jaren heen hebben ze zo’n 109 initiatieven volbracht in meer dan 30 landen met een investering van zo’n 18 miljoen dollar. Papegaaien en zeezoogdieren zijn het hoofdonderwerp van de stichting. Dit is inclusief verschillende projecten met betrekking tot onderzoek, conservatie en bescherming van wilde orka’s. Voorbeelden van deze projecten zijn de conservatie van orka’s in de Straat van Gibraltar door de conflicten tussen vissers en orka’s te verminderen, de analyse van geluidsreeksen bij wilde orka’s en het effect van contaminanten bij orka’s en andere zeezoogdieren. Ook is er recentelijk een nieuwe manier van tagging voor zeezoogdieren getest. In al deze voorbeelden spelen de orka’s die in Loro Parque leven een grote rol. Zij maken deze studies en onderzoeken mogelijk. Dankzij de inspanningen van de Loro Parque Fundación zijn er 9 papegaaiensoorten van uitsterven gered in de laatste decennia. Waarbij sommige zijn gegroeid van maar 22of 87 overgebleven wilde exemplaren naar duizenden individuen.
Foto: De 9 soorten die van uitsterven zijn gered dankzij de inzet van de Loro Parque Fundación
De vijf principes van Loro Parque
Vanwege de constante aanvallen van dierenrechts-extremisten en ook om transparanter te zijn naar het publiek heeft Loro Parque gekozen te handelen onder “de vijf principes van Loro Parque”. Deze zijn als volgt:
- 1. Zorg dragen voor de dieren met absolute liefde en respect zodat het welzijn en waardigheid van de dieren kan worden gegarandeerd.
- 2. De dieren de mogelijkheid geven te leven onder de “five freedoms” (Animal Welfare Council 1979) deze zijn: Vrij zijn van honger en dorst, vrij zijn van ongemak, vrij zijn van pijn, verwondingen en ziekte, vrij zijn van angst, stress en de vrijheid om natuurlijk gedrag te kunnen uitvoeren (Hieronder valt ook voortplanting).
- 3. Alle dieren die in Loro Parque leven worden gezien als ambassadeurs van hun eigen soort en de bescherming van het natuurlijke habitat.
- 4. Loro Parque steunt onderzoeken en conservatie van bedreigde diersoorten. Zowel in menselijke zorg als in natuurlijke ecosystemen.
- 5. Loro Parque ziet zichzelf als een toevluchtsoord voor wilde dieren die hulp nodig hebben.
De conservatieprojecten van Loro Parque Fundación. Momenteel is er meer dan 18 miljoen dollar direct geïnvesteerd in deze projecten. Hieronder vallen verschillende projecten die zich focussen op wilde orka's en andere zeezoogdieren.